امت و همبستگی فرهنگی: رویکرد هویت گرا

این پایان نامه به بررسی تحقق امت و راهکار آن یعنی همبستگی فرهنگی، در قرآن (با تکیه بر روش معنا شناسی) می پردازد. همبستگی فرهنگی پیشنهاد شده از سوی قرآن کریم از راه تحقق هویت فرهنگی مشترک میان جمع های مختلف مسلمان شکل می گیرد. این نوع هویت از طریق حافظه فرهنگی، زبان، دین و سرمایه فرهنگی بدست می آید. هنگامی که جوامع مختلف مسلمان به حافظه فرهنگی، زبان، دین و سرمایه فرهنگی مشترک خود آگاهی یافتند هویت فرهنگی ایشان ایجاد می شود. امت اسلامی به دلیل ویژگی هایی از قبیل بهره مندی از کتاب الهی، بهره مندی از قیادت و رهبری، بهره مندی از اعتدال و حفظ وجهه دین دارای سرمایه فرهنگی مشترک است. حافظه فرهنگی مشترک میان امت اسلامی در میان مسلمانان نوعی وحدت بوجود می آورد. امت اسلامی از ارزش های الهی موجود در ادیان گذشته و از خصایص نیک آیین حنیف ابراهیمی بهره مند است که می توان آن را در قالب سنت جای داد که خود تداعی کننده حافظه فرهنگی است. سومین عنصری که در شکل گیری هویت فرهنگی مسلمانان نقش به سزایی دارد دین و اعمال عبادی دین است. فعالیت هایی دینی مانند دعوت به خیر و نهی از منکر، ذکر و یاد خداوند متعال، انجام عبادات و مناسک، توحید مداری و اجتناب از طاغوت(به عنوان دستور مستقیم دین اسلام) به همراه تسلیم بودن در برابر فرامین خداوند از مقولات عمده ای هستند که ذیل ویژگی دینداری امت اسلامی جای می گیرند.آخرین عاملی که باید به آن در تشکیل هویت فرهنگی مسلمانان توجه نشان داد زبان است. این زبان مشترک هم در قالب قواعد دستوری و گویشی مشخص و هم در قالب گفتمان و فضای زمینه ای مشترک عاملی جهت بوجود آمدن هویت فرهنگی مشترک میان امت اسلامی است. با تحقق این عناصر هویت فرهنگی مسلمانان تشکیل شده و زمینه برای همبستگی فرهنگی میان ایشان فراهم می شود.